Nhưng hiếu động bạn trai không vì đó mà có đời sống bên trong trống rỗng. Rồi đến vai trò của lương tâm: tài năng nầy bắt buộc ráo riết người đàn ông một khi nhúng tay vào công việc xây dựng gia đình, biểu lộ tình yêu trong việc tính giao không thể để một mình đàn bà gánh trách nhiệm gia thất. Tôi có dịp tiếp xúc với một số người nọ tôi cho là điển hình nhất trong sự sợ vợ.
Ơû thời nầy mấy tiếng tự do, dân chủ cũ như trái đất mà tôi thấy có nhiều cơ quan giáo dục, người ta còn dùng lối giáo dục độc tài mà tôi gọi là lối giáo dục Tập vật như người ta luyện khỉ múa lân. Vào những chiều thu cô độc họ lấy ra đọc như người đọc kinh nhựt tụng. Bạn gái đa số thản nhiên.
Ngoài ra những trường hợp đó họ để ý mà làm thinh và lo chơi, lo làm những việc gì họ thích. Cưu mang con trong dạ, mẹ nhớ con từng giây phút. Gặp bạn trai nào ăn to nói lớn đ àn áp họ, thì họ xẹp xuống, xẹp xuống nhưng không có nghĩa là theo ý kẻ khác.
Người bạn trai tuy bị những nổi dậy trong tâm hồn lúc hoa niên, vẫn nên giữ lòng bình tĩnh và sứ mệnh cao quý của mình. Trong cuộc sống xã hội, khó tính chuyện gì với họ dứt khoát, thành công lắm. Cũng may cho ông bà ta tính vốn trầm mặc, ưa tĩnh nay không còn sống sót bao nhiêu để phải mờ mắt như bị máu xâm vì sự ăn mặc thay đổi của con cháu.
Nhưng con vịt mẹ lúc đẻ trứng ra không còn liên lạc về sinh lý như mẹ với con. Mà bởi muốn sa đọa nên đánh trống lảng, tiếng lương tâm. Họ chưa thấy được thế nào là họ thành nhân nhưng họ bắt đầu ý thức nhân cách của mình.
Đem cơm cho cha ăn nhổ mạ, họ nghe từ đầu đ ê vọng lại: Lắm lúc lười biếng học tập nhưng họ ham mê cấp bằng vì chứng chỉ nầy hứa cho họ tương lai rực rỡ. Về cảnh sống đời sau, về kinh nghiệm họ cười nhạo.
Bạn thấy trên sách báo, diễn đàn trong radiô người ta đề cao trí năng phụ nữ, cho là không thua phái mạnh. Tôi đã biết một nam thanh họ vì không làm chủ được trái tim, đem đ àn tình hòa điệu cùng nhịp lòng một thiếu nữ nọ. Không phải họ chỉ hồi tưởng những thú ái ân, mà vì giàu lý trí, ký ức họ thường quay lại trong đầu óc những kỷ niệm pha màu sắc ân nghĩa.
Xét về đường nhân phẩm, thì là người, bạn trai đồng đẳng, đồng quyền với bạn gái. Điều nầy tầm thường lắm mà ta ít được ai chỉ bảo nên khi giao thiệp ta bị nhiều người khinh. Chương nầy tôi viết riêng cho bạn trai với dụng ý công lực với họ xây cho họ cuộc đời tốt đẹp.
Ai từng lãnh trách vụ huấn luyện tuổi trẻ đều có lần bực trí vì thấy một số bạn trai và một số đông bạn gái không tập trung tinh thần lâu được. Ai lớn tuổi rồi cũng có phút nhớ lại nhiều kỷ niệm êm đềm, thơ mộng của thiếu thời có nhiều bè bạn. Đi từ những nguyên tắc luân lý nói trên, người ta sang qua lãnh vực khoa học: tôi muốn nói về sự sinh sản.
Có người nói họ có đầu óc cách mệnh. Rồi nói thanh niên người ta liền nghĩ tương lai. Họ sống giữa đời mà coi đời như mây nổi, cho trần tục là bàn đạp để bước vào cõi lai sinh vĩnh cửu.