Cấp độ đọc thứ hai được chúng tôi gọi là đọc kiểm soát. Nhưng chúng tôi thử đặt tình huống các độc giả đọc cuốn tiểu thuyết trên chuyển đến một nơi ở mới, nơi công tác mới hoặc tham dự một bữa tiệc đông người. Do bị yếu tố văn hoá chi phối nên chúng ta có xu hướng ủng hộ nhà khoa học hơn là ủng hộ người nguyên thuỷ.
Ngoài ra còn một số bài luận về sinh học, chủ yếu là các tác phẩm khoa học về lịch sử tự nhiên. Đứa trẻ nào chưa sẵn sàng đọc sẽ cảm thấy sợ hãi nếu người ta cứ cố dạy nó, và nó có thể giữ mãi nỗi ám ảnh đó cho đến khi đi học, thậm chí đến khi đã trưởng thành. Hãy thực hành kỹ năng này với một vài cuốn tiểu thuyết mà bạn đã đọc.
Chỉ ra khía cạnh phân tích và giải thích chưa hoàn chỉnh của tác giả. Bạn không nên đọc phân tích bất cứ cuốn nào trước khi bạn xem qua chúng. Nhưng bạn không thể bỏ qua những câu quan trọng, hoặc tập hợp các câu lại để nêu dẫn chứng.
Nếu bạn còn bối rối về ngữ pháp của một câu, bạn vẫn chưa vượt qua được cấp độ đọc sơ cấp. Nhưng có nhiều cách kể khác nhau nên chúng ta phải biết sử gia đã chọn cách nào để kể câu chuyện của ông ấy. Mỗi cuốn tiểu sử cuối cùng là một lát cắt của lịch sử một con người và thời đại người đó sống qua con mắt của chính ông ta.
Nhưng đây không phải là đọc lướt qua một cuốn sách một cách tình cờ hay ngẫu nhiên. Vì vậy, để hiểu và kiểm nghiệm các nguyên tắc chủ đạo của các triết gia, bạn không cần sự trợ giúp của các kinh nghiệm đặc biệt có được từ việc nghiên cứu kỹ lưỡng mà chỉ cần bạn dùng chính lẽ thường và những quan sát hàng ngày về thế giới mà bạn đang sống. Thông thường một cuốn sách có cấu trúc càng lỏng lẻo bao nhiêu thì các đoạn văn càng rườm rà bấy nhiêu.
000 trang bị cắt chỉ còn mười hay thậm chí là một trang thì những gì bị cắt đi sẽ trở nên quan trọng. Tên sách, tiêu đề mỗi chương và lời đề từ cũng phần nào giúp ích cho việc phân loại đó. Nhưng có sự khác biệt quan trọng giữa hai hình thức học tập này.
Anh ta, hoặc là phải tìm ra một khuôn mẫu chung trong hàng loạt sự kiện hoặc là áp đặt một khuôn mẫu vào những sự kiện đó; hoặc anh ta phải coi như thể mình biết lý do tại sao những người trong câu chuyện của mình đã làm những việc như vậy. Cũng có ý kiến cho rằng đó phải là tác phẩm Confessions của Augustine và Essays (Những bài luận) của Montaigne. Cuối cùng là câu khó trả lời nhất: Liệu người phóng viên viết bài mà bạn đang đọc có biết rõ thực tế hay không? Anh ta có được chia sẻ những suy nghĩ và quyết định bí mật của những người mà anh ta đang nói đến hay không? Anh ta có biết tất cả những điều cần biết để giải thích một cách hợp lý và có cân nhắc về tình huống nêu ra hay không?
Dù cho họ đọc nhanh đến mức nào, họ cũng không thể tiến bộ được nếu không biết mình đang tìm kiến điều gì và khi nào thì tìm thấy, mà điều này lại rất hay xảy ra. Chúng tôi cũng xin lưu ý rằng, nhu cầu đọc sách trong mối liên hệ qua lại được áp dụng vào đọc sách lịch sử và triết học nhiều hơn là đọc sách khoa học và viễn tưởng. DỮ KIỆN, VỀ MỘT KHÍA CẠNH NÀO ĐÓ, MANG TÍNH THÔNG LỆ.
Ví dụ, bạn thường phải có quan điểm nhất định đối với vấn đề tác giả đưa ra. Nhưng đây không phải là đọc lướt qua một cuốn sách một cách tình cờ hay ngẫu nhiên. Độc giả bình thường trong đó có bạn có thể tiếp cận các tác phẩm đó.
Thông qua kinh nghiệm thường ngày, bạn cũng quen với các hiện tượng thay đổi như bao người khác. Dù tán thành hay phản đối, bạn đều có khả năng mắc sai sót. Cụ thể, bạn biết cuốn sách có những điều mà bạn muốn đào sâu hay không, có đáng để bạn dành thêm thời gian và tâm trí hay không.